Burak Dervisoglu - Tipografi Dersi ''YL'' 2018-2019 GÜZ - 14. Hafta İçin Yapılan Çalışmalar -
Bu hafta bu ders için aşağıda yer alan çalışmaları yaptım. Final projesi dijital çalışmasını 2 çeşit denedim. Geleneksel çalışma içinde havuç dilimlerinden bir çalışmayı tamamladım ve patlamış mısırdan bir çalışma yapıp patlamış mısırdan alfabeyi tamamladım, örnek harflerle bir çalışmayı da tamamladım. Araştırma ödevini de tamamlayıp APA formatında çıktısını aldım ve Prezi programında sunumunu tamamladım.
DİJİTAL ÇALIŞMA
GELENEKSEL ÇALIŞMALAR
ARAŞTIRMA ÖDEVİ (RESİMSİZ)
T.C.
İSTANBUL
AYDIN ÜNİVERSİTESİ
2018-2019
GÜZ
SOSYAL
BİLİMLE ENSTÜTÜSÜ
GRAFİK
TASARIM TEZLİ YÜKSEK LİSANS BÖLÜMÜ
TİPOGRAFİ
DERSİ ARAŞTIRMA ÖDEVİ
BURAK
DERVİŞOĞLU
ÖĞRETİM
ÜYESİ: DR. ÖĞR. ÜYESİ NURSAN KORUCU TAŞOVA
TİPOGRAFİ
DERSİ ARAŞTIRMA ÖDEVİ
BURAK
DERVİŞOĞLU1
ÖZET
Bu çalışmada, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstütüsü, Grafik Tasarımı Yüksek Lisans bölümü, Tipografi dersi için
yapılan araştırma ödevi üzerinde durulmuştur. Yapılan bu çalışma Burak
DERVİŞOĞLU’na aittir ve özgündür. Ödev kapsamında 3 başlık altında 12 adet konu
verilmiştir. Konular aşağıdaki gibidir.
Konu: 5.1 Frutiger Izgarası.
Konu: 5.2 Tırnak Türleri.
Konu: 7.1 Majiskül Miniskül Harfler.
Konu: 7.2 Ligature Harf Kullanımı.
Konu: 7.3 Sayfayı Bölmek Bloklamak ve Tipografi
Kullanımı.
Konu: 7.4 Sayfa Okuma Yönleri.
Konu: 15.1 Ascender, Descender.
Konu: 15.2 Taban Çizgisi.
Konu: 15.3 X-Height
Konu: 15.4 Negatif Satır Aralığı, Asimetrik Satır
Aralığı.
Konu: 15.5 Logotype ve Logo Tasarım Kuralları.
Konu: 15.6 Tipografinin Hiyerarşik-Renk-Süprint
Kullanımları.
Anahtar
Kelimeler: Tipografi, Grafik, Logo,
1(Arş. Gör.) İstanbul Aydın Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi,
Çizgi Film ve Animasyon Bölümü, burakdervisoglu@icloud.com
Tipografi
nasıl bulundu?
Rönesans hareketleri toplumların aydınlanmasına ve laiklik
gibi kavramların gelişmesine neden olmuştu. O dönem de gelişen birçok
teknolojik ürün gibi grafik tasarım da bu alanlardan biri oldu. 1450 de Johann
Gensfleish Zum Gutenberg, bir kitabın tipografi tekniği ile basılmasına olanak
sağlayan tekniği buldu. Bu teknik, Çin’de rölyef olarak oyulan
‘’Xylo-typography’’ adlı baskı tekniğinden esinlendi.
Her birin de yüksek kabartma şeklindeki harflerin yer
aldığı, bağımsız tekrar kullanılabilen ve yer değiştirebilen metal parçalardan
yararlanmıştı.
Konu 5.1 Frutiger
ızgarası
Adrian Frutiger İsveçli tasarımcı, Universe ve
Frutiger gibi yazı tipleiyle tanınır. Adrian Frutiger tarafından oluşturulan
yazı karakteri numaralama sistemidir. . Yazı karakterlerini stil, boyut ve
ağırlığa göre düzenleyen bir ‘’sınıflandırma’’ sistemidir. Bu sistem, çeşitli sınıflandırma
sistemlerinin oluşturduğu karmaşık durumu ortadan kaldırmak için
geliştirilmiştir.
Konu. 5.2 Tırnak Türleri
Tırnaklı yazı tipleri, genelde kitaplarda kullanılır,
okunabilirlik ve tasarım konusunda dijital platformlarda da kullanılır.
Harflerin uçlarında ki çıkıntılar, okurken daha anlaşılır olması nedeniyle göz
yormazlar. Tırnaksız yazı tipleri ise, harflerin uçlarında tırnak ve çıkıntı
gibi özelliklerin olmaması ve bu bağlamda estetik tasarımlar ortaya çıkmış
olur. Okuyucular uzun yazılar okuyunca yazıların birbirine geçmiş gibi
hissedildiği için göz yorar.
Konu 7.1
Majiskul-Miniskül Harfler
Bizim ‘’büyük harfler’’ dediğimiz aslında termolojide
‘’kapital, versal veya majiskül’’ olarak adlandırılıyor. Majiskül Latince’de
‘’maiusculus’’ diye adlandırılır, daha büyük anlamına gelir. Yine bizim ‘’küçük
harfler’’ dedğimiz harfler ise termolojide ‘’miniskül’’ denir. Miniskül yine
Latince’de ‘’minuscul’’ olarak adlandırılır ve daha küçük anlamına gelir.
Konu 7.2 Ligature Harf Kullanımı
Tipografi ’de ligatür, 2 veya daha fazla harfin, birbirine
bağlanarak tek bir harf gibi gösterilmesi, kullanılmasıdır. Aşağıdaki örnek
ligatür kullanımı konusunda örnek niteliğindedir, M ile P harfleri birleşerek
iç içe geçmiştir.
Konu 7.3 Sayfayı
bölme/bloklamak ve tipografi kullanımı
‘’Baskının erken dönemlerinde paragraf belirlemede
kullanılan diğer bir yöntem ise metni bölmeden paragrafın son cümlesi ile yeni
paragrafın ilk cümlesi arasına paragraf işareti olarak adlandırılan biçimlerin
yerleştirilmesidir.’’
(Doktora Tezi: Grafik Tasarımda Görsel Bütünlük
Oluşturmada Tipografi ile Görseller Arasındaki İlişki ve Sanat Eğitimindeki
Yeri: Çınla YÜCEBAŞ. Sayfa: 66)
Konu 7.4 Sayfa Okuma
Yönleri
‘’Tipgrafik elemanlar arasında hiyerarşik bir düzen
izleyicinin doğru yönlendirilebilmesi için gereklidir. Sol üst köşeden kapağı
taramaya başlayan göz ilk önce sanatçı Orozco’nun adını okur; ön adı küçük
harfle soyadı ise büyük harflerle yazılmıştır; bunun sebebi soyadı
vurgulamaktır.’’
‘’Okuma alışkanlıklarına
bağlı kalan göz enine beyaz çizgileri takip eder kitabın tüm adını okur; en son
‘recordings’i okuduktan sonra siyah çizgileri takip ederek sayfanın en altına
ulaşır; orada bir şey bulamaz ve çizgiler onu tekrar büyük puntolarda yazılmış
‘green glass’ ve ‘airplane’ kelimelerine götürür. Konumunun yakınlığı ile
oradan tekrar ‘Orozco’ya geçilir ve bu şekilde kişi kapağa baktığı sürece
otomatik olarak sürekli bir yüzey tarama eylemi gerçekleşmiş olur. Tasarımcı bu
şekilde amacına ulaşmış olur.’’
(Doktora Tezi: Grafik Tasarımda Görsel Bütünlük
Oluşturmada Tipografi ile Görseller Arasındaki İlişki ve Sanat Eğitimindeki
Yeri: Çınla YÜCEBAŞ. Sayfa: 116)
KONU 15.1 Ascender-Descender
Ascender, x-yüksekliğinin üzerinde yer alan bazı küçük
harflerin üzerlerinde bulunan yukarı doğru uzanan dikey saptır, örnek olarak
d-b-h gibi harfler gösterilebilir ve bu birçok yazı tipinin tanımlayıcı bir
özelliğidir. Bazı harflerin yükselişleri, yukarıdaki satırdaki harflere
dokunabilir buda dikkat dağınıklığına neden olabilir.
Descender, taban çizgisinin altında uzanan bir
kısmıdır, örnek olarak g-y gibi harfler gösterilebilir. Bazı harflerin alt
kısımları aşağıdaki harflere dokunabilir ve dikkat dağınıklığına neden
olabilir.
KONU 15.2 Taban Çizgisi
Taban çizgisi tipografi de, yazının altında bulunan hayali
bir çizgidir. Taban çizgisi x-yüksekliği ve diğer elemanların ölçüldüğü
noktadır. Tipografide ve hattatlıkta, taban çizgisi, çoğu harfin oturduğu ve
aşağıdan inenlerin uzandığı çizgidir
KONU 15.3 X-Yüksekliği
X-yüksekliği, harflerin veya küçük harflerin orta
çizgisiyle taban çizgisi arasındaki mesafeyi temsil eden hayali çizgidir. ‘’X’’
harfi ile temsil edilmesi ise, ‘’X’’ harfinin hem üstünün hem altının düz
olmasından kaynaklıdır. X yüksekliği yazılan yazılara göre değişkenlik
gösterir.
‘’Aynı punto ölçüsündeki yazı karakterlerinin daha
küçük ya da daha büyük görünmesinin nedeni onların x-yüksekliklerinin
farklılığındandır’’ Çağdaş tipografinin temelleri. Sayfa 96
KONU 15.4 Negatif Satır Aralığı-Asimetrik Satır Aralığı
Satır aralığı, doğru şekilde boşluk verilerek, metnin
sınırlarına konan bantlara işaret eden bir sıcak baskı terimidir. Karakterlerin
nefes almasına yardım eder ve bilgi kolay okunur. Satır aralığının punto
büyüklüğü, metnin punto büyüklüğünden fazla verilir, örneğin 12 punto yazı
karakteri 14 punto satır aralığında yazılır.
KONU 15.5 Logotype ve Logo Tasarım Kuralları
Bir ürünün, firmanın ya da kişilerin, harf ve resimsel
öğelerle sembolleştirilmesine logotype denir. Üretilen bir malın diğerlerinden
farklı olduğunu göstermek için logotype’a ihtiyaç duyar. Marka kimliği logotype
ile başlar, ürünü sattıracak projenin kanuni haklarını korur. Logotype kendi
içinde çeşitlik gösterir, bir harfin deformasyonu, tek karakter logolar, çok
karakter logolar, yazıya soyut unsur ekleyen logolar, yeni bir yazı türü ile
yapılan logolar, kombinasyon logolar, geleneksel olmayan logolar, rakamdan
oluşan logolar, katmanlı logolar, çatlak logolar, ve kaligrafik logolar. Logo
tasarım özelliklerine değinecek olursak, bu özellikleri 5’e ayırabiliriz.
İlk olarak
tasarım, izleyiciye verilmek istenen mesaja göre uygun olmalıdır. Örnek olarak
bir şehir logosu yapıyorsak, giyim mağazası veya yemek mağazası hissiyatı
vermemesi lazım
Logo okunabilir olmalıdır. Mesajın adını üstte
taşımalıdır. Üste yerleşen mesaj okunabilir olmalıdır. Okunabilirlikte özgünlük
yaratmak için gereksiz çizgilerden ve şekillerden uzak durulmalıdır.
Logo seyirlik olmalıdır. İzleyicinin gözüne
yerleştikçe, baktıkça kendini çekmelidir, güzel ve estetik olmalıdır.
Logo esnek olmalıdır. Bir kimlik oluşturan logo,
uluslararası pazarda kalıcı olabilmesi için esnek olması gerekir. Logo değişik
tekniklerle çoğaltılabilmeli, internet gibi teknolojik ortamlarda rahatça hedef
kitleye aktarabilecek şekilde tasarlanması gerekir.
Logo evrensel olmalıdır. Küresel pazarda rahatça
anlaşılabilmelidir. Her toplumun kültürel engellerini aşacak şekilde
tasarlanmalıdır.
Logo kalıcı olmalıdır. Logo zamana karşı kendisini
korumalı, her zaman hedef kitlesine hitap etmelidir.
KONU 15.6 Tipografinin
Hiyerarşik-Renk-Süprint kullanımları
Tipogafik hiyerarşi belli başlı başlılar adı altında
toplanmıştır.
1:
Çizginin kullanımı:
Çizgi, düzenleme ve mesajı vurgulamak için kullanılır.
‘’Bir çizgi pozitif bir işaret veya negatif boşluk
olabilir. Çizgiler, nesnelerin kenarlarında ve iki düzlemin buluştuğu yerde
görünür. Çizgiler kalem, kurşun kalem, fırça, fare veya dijital kod ile çizilir
(Dinçer, 2008: 39).’’
2.
Espas.
İçerikte kelime ve harf gibi aralıkların değişimini,
görsel olarak farklı dokular oluşturmak için kullanılır.
3.
Cümle Bölme.
Kullanılan sayfayı alanını dikkate alarak, verilmek
istenen mesajın daha fazla ilgi çekici hale getirmek için kullanılır.
4.
Dairenin Kullanımı
Daire yardımcı bir araçtır, kompozisyonda denge sağlamak,
vurgu arttırmak ve dinamik arttırmak için kullanılır.
5.
Tonlama
Ön plana çıkarmak istenilen ve öncelikle algılanması
gereken yerlere dikkati çekmek amaçlı kullanılır.
RENK
Çoğu grafik tasarım veya tipografik çalışmalar da
renk, renk tasarım ögesi olarak kullanılır Renk, direk bir bölgeye ya da önemli
bir bölüme dikkat çekmek amaçlı kullanılabilir. Tipografiyi ön planda görünür
halde tutmak veya tam tersi arka planda tutmak, hiyerarşiyi organize etmekte
yardımcı olur.
‘’Renk tanımlayıcılığı, ayırt ediciliği, yön
göstericiliği ve vurgulayıcılığı ile görsel sayfalarının en önemli öğelerinden
biridir. Okuyucuyu etkiler, ilgiyi diri tutar.’’ (Grafik ve Fotoğraf Yazı Düzenlemeri.
Sayfa:13)
Sonuç
Verilen konuları,
çeşitli kaynaklardan araştırarak özgün bir çalışma ortaya çıkarmış oldum
KAYNAKÇA
Font Tasarlama Süreçleri ve Temel İpuçları, Fatih
Özdemir. İnönü Üniversitesi Kültür ve Tasarım Dergisi 2017
Grafik Tasarımda Tipografik Hiyerarşi: Saffet ÖZ.
Grafik Tasarımda Görsel Bütünlük Oluşturmada Tipografi
ile Görseller Arasındaki İlişki ve Sanat Eğitimindeki Yeri: Çınla YÜCEBAŞ.
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Grafik ve Fotoğraf Yazı
Düzenlemeleri
İletişim ve Grafik Tasarımı. Yazar: Emre BECER.
Tam Benim Tipim.
Domingo Yayınları. Yazar: Mon Garfield
Grafik Tasarımda Sayfa Düzeni. Literatür Yayınları.
Yazar: Gavin Ambrose, Paul Harris
Çağdaş Tipografinin Temelleri. Seçkin Yayınları.
Yazar: Namık Kemal Sarıkavak
Görsel İletişim ve Grafik Tasarımı. İnkılap Kitabevi.
Yazar: Tevfik Fikret Uçar
Grafik Tasarımda Tipografi. Literatür Yayınları.
Yazar: Gavin Ambrose, Paul Harris
GÖRSEL KAYNAKÇA
Resim 1: Kitap: İletişim ve Grafik Tasarımı. Yazar:
Emre Becer. Resim Sayfa: 92
Resim 2: Frutiger Örneği https://i.pinimg.com/originals/ea/a2/ac/eaa2ac15451647cb99d325c66d122aa6.jpg
Resim 4: Grafik
ve Fotoğraf Yazı Düzenlemeri. Sayfa:11
Resim 5: Ligatür Örnekleri, Font Tasarlama Süreçleri ve
Temel İpuçları, Sayfa 68
Resim 7: Harf anatomisi. Sf 4
Resim 8: Çizgi Çeşitleri. T.C. MEB 2012
Resim 9: Cümle Bölme. T.C. MEB 2012
Resim 10: Daire Kullanımı. The Circle, 2017
BU ÇALIŞMA MADDİ VE MANEVİ HİÇBİR ŞEKİLDE KULLANILAMAZ
ÇALIŞMALARI YAPAN ÖĞRENCİ:
BURAK DERVİŞOĞLU
ÖĞRENCİ NO: Y1812.310004
DERSİ VEREN ÖĞRETİM ÜYESİ:
DR.ÖĞR. ÜYESİ NURSAN KORUCU TAŞOVA
PROJEYİ DERSTE SUNDUĞUM TARİH: 14. HAFTA (21.12.2018)
